Rabu, 11 Mei 2011

LORON MUNDIAL DOS ENFERMEIROS; INTERNTIONAL NURSES DAY 12 MAIO 2011

LORON MUNDIAL DOS ENFERMEIROS
Loron Mundial dos enfermeiros, ba Timor Leste especial iha Nasional hamutuk AETL Distrito Dili ita Komemora hamutuk ho Tema "ENFERMEIROS SAI SERVIDOR NO LIDERA ASSESU HODI GARANTE KUALIDADE ASSISTENSIA SAUDE" hare kontekstu tema iha leten iha ne'e mai hakarak fo ami nia relesaun badak hanesan tuir mai ne'e :
1. ita enfermeiros Timor leste husi nia existensia iha tempu pasado portugues nian mai to indepedensia hatudu tia ona ba publiko katak ita konsegue duni lidera tia servisu saude iha area ne'ebe deit, iha kondisaun sa deit...no iha situasaun defisil oinsa deit.... hatudu tia ona. mesmu iha situasaun ne'ebe temi iha leten enfermeiros Timor leste sakrifika nia an, mesmu laiha Medico, ita sai medico, mesmu laiha parteira ita sai parteira no mesmu laiha farmacista ita sai hanesan Farmasita no seluk tan.
2. iha aspektu administrasaun, enfermeiros Timor leste mos sai tia ona lideransa iha area oi-oin, no hatudu tia ona husi iha aspektu barak, ema balun hatete emnfermeiros hatene sona deit, hatene fahe aimoruk deit, maibe nah realidade enfermeiros sira hatudu nia nia kapasidade hahu husi lider organun Soberano Governo nia mai to'o lideransa iha komuidade no sira hatudu duni kapasidade iha gestaun sira ne'e.
3. iha situasaun agora hare ba tema iha leten ENFERMEIROS SAI SERVIDOR NO LIDERA ASSESU HODI GARANTE KUALIDADE ASSISTENSIA SAUDE" ida ne'e ita hotu bele halo reflesaun ba ita nian an, katak koalia konaba servi ita hatudu tia ona, no sei hatudu nafatin iha situasaun ne'ebe deit. no oinsa atu lidera assesu saude ba komunidade ida ne'e mak ita presisa hare husi aspektu oi-oin, aspektu Rekursus humanus, rekursus de Materiais ka ekipamentus, asesu ba fasilidade, transporte no buat seluk tan, maibe bainhira enfermeiros sira halo assesu maibe laiha suporta husi aspektu sira ne'ebe temi iha leten hein katak assesu sira ne'e sei la garante Kualidade assistensia saude ba povu Timor Leste.
4. hare ba mudansa de Globalisasaun iha tempu agora dadauk ne'e apoio partisipasaun husi organizasaun profesional iha realizasaun programa dezenvolvimentu espesifikamente area saude ne'e importante tebes. iha prosesu preparasaun rekursus de saude no desenvolve kualidade profesional, ka iha assistensia saude bakomunidade presisamente atensaun diak ba organizasaun profesional hodi garante seguru dan saudavel ba ema hotu.
ho ida ne'e mudansa teknologia sciensia saude agora dadaun avansa, no komunidade komesa kunese peran dan funsaun enfermeiros, hatene konaba organizasaun profesional enfermeiros nian.
maibe karik kunesementu konaba AETL hanesan sumbrinha profesional enfermagem nian sai importante tebes, tamba sei hatudu imagem positivu no negativu, diak e direita nomos indireita ba komunidade ne'ebe hanesan utentes husi assistensia enfermagem.
Bainhira organizasaun profesional enfermeiros AETL lao seidauk dezenvolve masimu ajuda komunidade, no seidauk optimaliza assistensia maka sentimentu husi komunidade, sei hatudu Imagem negativu ka ladun simpatia ba Existensia Assosiasaun dos enfermeiros nia existensia iha komunidade. ESPESIALMENTE LIU BA ENRFERMEIROS SIRA NE'EBE SEIDAUK KUNESE RASIK SIRA NIA SUMBRINHA NO SEIDAUK HAKESI AN IHA ORGANIZASAUN ENFERMEIROS NIAN NE'EBE IZISTE ONA. no nia membru sira ne'e rasik seidauk kunese ka larekunese sira nia assosiasaun profesional. e sai desafisu liu tan ba AETL bainhira enfemeiros rasik sente la importante atu resista an iha AETL ne'ebe eziste iha Timor leste. sa tan balu tur ona iha parte Administrasaun haluha tia sira nia an katak nia mais husi profisaun ida mak enfermeiros ne'e duni. ida ne'e bele hamenus forsa AETL nian iha Timor leste. no kondisaun ida nune'e, direitamente fo ona impaktu negativu ba AETL, iha membro balu mak fo kritika,sugestaun, maibe nah realidade la halo registrasaun no kontribuisaun katak AETL ne'e husi Membro, ba Membro no ho Membro maibe nah realidade seidauk akontese.... nune'e knar ita hotu nian atu bele enkoraga malu hodi mai halo registrasaun iha AETL area ne'ebe ita partense ba.
tamba bainhira ita lahamutuk mak nia dampak ba iha desenvolvimentu profesional enfermagem hanesan ho profesional saude sira seluk sei bele dada dok liu no ita sei labele iha balansu ho sira.
iha prosesu desenvolvimentu peran enfermeiros baseia ba kompetensia, hodi bele hametin imagem profesional, klaru presisamente unidade husi komponentes hotu faseamente. servisu hamutuk ne'ebe forsa, tuir etika profesional, ho linha setoral no linha programas, e importante liu ho desicion maker no komunidade sira ne'ebe hetan assesu assistensia enfermagem,hodi bele raliza aktividade ne'ebe estrategia no valor ba komunidade.
loron mundial dos enfermeiros monu iha lorn 12 de Maio, no iha momentum ida ne'e ita komemora hodi hasa'e Imagem Enfermeiros sira nian iha Mundu especialmente iha Timor leste.
hare ba komemorasaun loron mundial ida ne'e, maka AETL Dili, hare katak profesionalismo enfermagem atu avansa mak presisa buat balu mak hanesan tuir mai ne’e:
1. Enfermeiros halao nia knar presisa apoio masimu husi komponentes tomak iha area saude nian.
2. Envairomentu diak hodi halo assistensia ba komuindade ne’e importante tebes. Tamba buat hirak ne’e hanesan patokan rekunesimentu/ existensia enfermagem iha area saude.
3. Luta enfermeiros sira nian hodi hetan rekuneseimentu ba knar ne’e enfermeiros sira halo presisa tebes servisu makás no hamutuk iha AETL nian laran, no laos tuir membro ida-idak nia hakarak.
4. luta hirak ne’e bele liu husi pendekatan akademisi, linha sétoral, no birokrasia.
5. Envairometu/ kondisaun iha servisu fatin sei presisa makas atensaun husi autoridade hodi garante seguru ba membros enfermeiro ne’ebe fo asssistensia saúde ba Komunidade.
6. Involvimentu enfermeiros nia iha area jestaun presisa tebes
7. Kria relasaun diak entre assosiasaun professional sira seluk
8. Desenvolvimentu karier ba enfermeiros Timor Leste laiha naroman
9. Rekunesimentu/penghargaan ba pessoal saude laiha
10. balansu/rasio servisu enfermeiros Timor leste laiha, enfermeiros servisu hanesan makina maybe laiha balansu.
Nune’e reflesaun badak ida ne’e antes hakotu AETL Dili saran buat balu ba ita:
a. Komemorasaun loron mundial dos enfermeiros atu hafanun ita semangat Nasionalsime enfermeiros nian, kompetitif, fokus ba pasiente duty of care and carring ba assistensia ne’ebe optimal ba komunidade.
b. Hasa’e existensia enfermeiros iha komunidade liu husi aktividade direita ba povu
c. Hafanun semangat jiwa enfermeiros iha assistensia ba komunidade
d. Hamutuk iha komemorasaun loron mundial ida ne’e hodi Luta konaba Rezime kareiras professional hanesan meus ida ba hetan direitu dignu.

Saudasoens Profesionais ....ba enfermeiros Timor leste, especialmente sira ne’ebe partense ba Distrito Dili.

Dili,12 de Maio 2011
ENF.SANTANA MARTINS, B.DC
PRESIDENTE AETL DILI 2010-2015